De amateur historicus Henk van de Graaf, tevens ondernemer en woonachtig in Papendrecht, was op 06 mei 2009 op zoek naar oude manuscriptkaarten van de Biesbosch in het archief van de Universiteit van leiden. Conservator Martijn Storms liet hem tijdens dat bezoek een door de universiteit aangekochte manuscriptkaart zien. De mooie landkaart gaf een beeld van het gebied van Dordrecht, Papendrecht, Alblasserdam, Kinderdijk, Ridderkerk, IJsselmonde en Krimpen aan de Lek. De kaart stamt uit 1545 en is daarmee één van de oudst bekende gedetaillerde kaarten van dit gebied. Wat stond er op de kaart en waarom was deze gemaakt. Een tweetal vragen die leidden tot een tweeënhalf jaar durend en diepgravend onderzoek. Gaandeweg werd duidelijk dat deze kaart gebruikt was is in verschillende processen tussen opeenvolgende ambachtsheren en het hoogheemraadschap. Vooral rondom het gebied van de polder Donkersloot (nu industriegebied Ridderkerk) werd veel gesteggeld en gekrakeeld. Henk van de Graaf zal in een achtdelige serie de resultaten van zijn onderzoek publiceren in het gratis, digitale magazine www.Biesbosch.nu. De serie zal gaan over de 'Donkerslootse twisten, 440 jaar gesteggel en krakeel'. Op deze dinsdag 09 mei werd de betreffende unieke kaart in het bijzijn van genodigden en pers onthuld en alvast op hoofdlijnen door Henk toegelicht. Mijn toespraak bij de onthulling van deze unieke historische kaart vind u hierbij:

" Dames en heren, geachte aanwezigen.

Hartelijk welkom allemaal.

Welkom bij een bijeenkomst die opnieuw aandacht vestigt op de geschiedenis, de geschiedenis van Papendrecht en omgeving.

Allereerst wil ik dank zeggen aan de heer Henk van de Graaf voor zijn aanbod om hier aanwezig te zijn en over zijn historisch onderzoek te vertellen. Dit aanbod nam ik van harte aan, want én Papendrecht én geschiedenis gaan mij aan het hart. En u zult begrijpen, dat de combinatie van die twee het historische hart nog sneller laat kloppen. 

Ik ben daarom ook erg blij met de toenemende historische interesse die zich hier te Papendrecht manifesteert. Daarvan zijn de inspanningen van de heer Van de Graaf een mooi voorbeeld. En ik durf dat te zeggen omdat de heer Van der Graaf mij reeds enige tijd geleden uitgebreid verteld heeft over zijn ontdekkingen en historisch onderzoek. Ik zal u eerlijk bekennen: ik was diep onder de indruk van zijn werk, zijn enthousiasme, en zijn vasthoudendheid dat zonder meer vereist is en voorwaarde om dit prachtige werk te verrichten. Het was gaandeweg niet moeilijk voor hem bij mij een luisterend oor te krijgen; het was voor mij veel moeilijker om niet zo enthousiast te worden, dat ik me zou laten meeslepen door eigen enthousiasme en historische interesse en betrokkenheid.

Beiden delen we niet alleen de interesse en het enthousiasme, beiden delen we ook het inzicht dat aandacht voor het verleden van groot belang is voor de hedendaagse samenleving. Gelukkig kunnen we constateren dat na een wat magere en vaak ook geïsoleerde lijn vanuit de ons achterliggende periode de belangstelling, de aandacht, maar vooral ook de waardering voor het eigen verleden toeneemt.

Tussen 1932 en 1956 leverde de toenmalige secretaris (Migchelbrink) van de gemeente een belangrijke bijdrage aan de geschiedschrijving over Papendrecht. Zijn werk kreeg onder meer navolging door de publicatie die min of meer het standaardwerk over Papendrecht werd: ‘Dorp aan de rivier’ van Henk Visser. Daarnaast verrichten organisaties als de Stichting Dorpsbehoud, lokale historici en archeologen volop interessante werkzaamheden, maar voor het grote publiek bleef het langere tijd relatief stil.

Gelukkig kwam daar in 2005 verandering in, toen veel aandacht werd besteed aan het 900-jarig bestaan van Papendrecht. In dat jubileumjaar werd de betekenis van het verleden als kern van de eigen identiteit, verbonden met het heden, in de vorm van allerlei activiteiten en evenementen, en werd een relatie gelegd met de toekomst. Dat gebeurde o.a. door activiteiten, tentoonstellingen en lezingen van de zijde van de stichting Dorpsbehoud, de Historische Vereniging West-Alblasserwaard, maar ook van lokaal betrokken mensen zowel individueel als in groepsverband. Als belangwekkend voorbeeld noem ik het boek dat verscheen over 900 jaar kerkelijke historie alhier.

Daarna volgde de ontdekking en vervolgens in 2007 de aankoop door de gemeente van het handvest van Papendrecht. Dit handvest werd tot in de zeventiende eeuw bijgehouden en was tot 1939 in bezit van nakomelingen van Cornelis Hoynck, heer van Papendrecht (van 1652 tot 1667).Het besef dat er geen toekomst is zonder verleden werd nog eens onderstreept.

In 2009 verscheen naar aanleiding van deze aankoop het eerste boekje in de reeks ‘Van heerlijkheid tot heden’, over de heerlijkheid Papendrecht en het handvest. In februari van dit jaar werd het tweede deel in de reeks gepubliceerd: ‘Papendrechtse water-landers’, over het bestaan op de rand van land en water.

In de tussentijd verscheen in de hal van het gemeentehuis een tentoonstelling rondom het handvest. Deze werd aangevuld met een huwelijkspenning van mr. Anthony Hoynck van Papendrecht. Een historisch geïnteresseerde en betrokken inwoner van Papendrecht kwam deze tegen tijdens een veiling, kon dit buitenkansje gelukkig niet weerstaan, kocht de penning en schonk die aan de gemeente. Ook die kunt u beneden in de vitrine bewonderen.

Ook tijdens de Open Monumentendagen in 2009 en 2010 stond ons erfgoed centraal. De routes voerden onder meer langs de kelders van het huis van de Heren van Papendrecht (nu de fruitheerlijkheid) die stammen uit de 14e eeuw; langs wielen, boerderijen en oude dijkhuizen en langs een duizenden jaren oude veeneik die nog niet zo lang geleden werd gevonden.

Inwoners, oud-inwoners, deelnemers aan de Monumentendagen, maar bijvoorbeeld ook leraren en leerlingen van het Willem de Zwijger College tonen zich tijdens verschillende activiteiten bijzonder geïnteresseerd in onze lokale geschiedenis.

Afgelopen week stond tijdens de ’04 mei-herdenking’ de in onze gemeente neer gestorte Lancaster bommenwerper ‘Popeye’ centraal. Het trieste verhaal van die bemanning en hun bommenwerper, maar ook het dappere verhaal van bijvoorbeeld Biesbosch-crosser Pieter de Koning en de naar hen genoemde plekken in de openbare ruimte geven extra dimensie aan ons leven, onze vrijheid en andere waarden die zo vanzelfsprekend lijken en als vanzelf; maar wie oog heeft voor het verleden weet dat niets van waarde vanzelf ontstaan is en ook niets van waarde blijft als wij dat niet gezamenlijk koesteren.     

Naar aanleiding van de tastbare getuigen waarvan ik hier slechts enkele voorbeelden heb aangestipt mocht ik al eerder concluderen dat Papendrecht geschiedenis heeft; een waardevolle en waardenvolle geschiedenis wel te verstaan. Een geschiedenis die  niet alleen interessant is, maar die ook bijdraagt aan het bewustzijn over onze identiteit en daarmee aan de samenhang of samenhangende verbondenheid in onze gemeente.

In die zin sluit ik me dan ook van harte aan bij de constatering van de heer Van de Graaf in zijn column ‘Historische waarde of waardeloze historie’. Daarin stelt hij dat als je niet weet waar je vandaan komt, je ook niet weet waar je toekomst ligt. Ik citeer:

‘Als je weet waar je vandaan komt, hoe de leefomgeving om je heen is ontstaan, ga je er anders mee om. Als je weet waar je wortels liggen, sta je als individu steviger met beide voeten in de samenleving. Geschiedenis is één van de bindmiddelen die samenleven met respect voor anderen en je omgeving bevordert. Een krachtig middel om jong en oud te verbinden vanuit het verleden, naar het heden, de toekomst in.’

Beter is niet te verwoorden dat bewustzijn van een gedeeld verleden verbondenheid met de mensen in de gemeenschap waarin je leeft, bevordert. Dat zorgt voor een solide basis om de toekomst gezamenlijke vorm te geven.

Dames en heren, als burgemeester, als Papendrechter en als historicus verheugt het mij dan ook dat we vandaag de geschiedenis van Papendrecht verder inkleuren en daarmee bijdragen aan een mooie toekomst. Graag geef ik het woord aan heren die ons meer vertellen over de ontwikkelingen die ons hier vandaag bijeen brengen, te beginnen met de heer Storms van de Universiteit van Leiden. MAAR…

eerst vraag ik de heer Ad Korpel om de kaart te onthullen voor het publiek, door samen met mij het doek te verwijderen ".