Door de Vereniging van Zuid-Hollandse Gemeenten (VZHG) werd een congres georganiseerd met als thema Bestuurskracht en Bestuurskrachtonderzoek in de provincie Zuid-Holland.

Na de presentatie van een overzicht van bestuurskrachtmetingen in diverse gemeenten volgden er een toespraak van de gedeputeerde en een discussie tussen de Commissaris der Koningin dhr. Franssen en prof. Ringeling, bestuurskundige.

Van provinciezijde was ca. 1,5 jaar geleden een nota verschenen waarin zij een positie claimde in relatie tot bestuurskrachtmeting in de diverse gemeenten. Alsof de provincie een hogere overheid zou zijn en gemeenten de maat kan nemen.

Ons Nederlandse staatsbestel kent wel een drietal bestuurslagen: rijk, provincie en gemeenten maar van hiërarchie in die zin is geen sprake. De gemeente als bestuurslaag is autonoom en kent daarnaast een aantal taken in het kader van medebewind. Sterker zelfs in toenemende mate wordt breed de gedachte omarmd dat de gemeente als lokale overheid de 'eerste overheid' is; de overheid die het dichtst staat bij de burger !

De opstelling van de provincie was niet de juiste en/of meest coöperatieve en riep vermoedens op dat zij een andere agenda had: bevordering van gemeentelijke herindeling. Dat werd dan ook van de hand gewezen.

Prof. Ringeling gaf een aantal interessante noties mee:

1. er is geen verband tussen de omvang van gemeenten en bestuurskracht; (wel tussen omvang gemeenten en salarisschalen van ambtenaren en bestuurders)

2. bestuurskracht is de optelsom van wat de betreffende overheid vermag te ondernemen, èn de kracht van de lokale samenleving; het gaat om de bundeling van die twee.

3. gemeenten dreigen te verworden tot productenmachines en verontachtzamen het belang van hun rol in het samenhangend geheel van het publiek domein (hun samenhangende rol als overheid)

4. de burger is in het gedrang gekomen, doordat het bestuur van haar vervreemd is geraakt; 'geef de burger zijn centrale plek weer terug'. Start en geef inhoud aan politieke debat.

5. burger en bestuur hebben elkaar nodig om veel redenen, ook om niet-politieke

6. er is geen gemeente of stad op de wereld die goed bestuurd wordt (relativerende opmerking)

7. er zijn vele wegen: het kenmerk van openbaar bestuur is pluriformiteit, diversiteit en eigen identiteit.

8. het gemeentebestuur is niet de directie van de eigen organisatie

Met name noties zoals hierboven weergegeven stemmen tot nadenken en reflexie op onze eigen praktijk. Een uitermate nuttige en boeiende ochtend.