Dames en heren,

Mede namens de leden van gemeenteraad en college heet ik u van harte welkom. Het is mij een buitengewoon genoegen u hier vanavond te mogen ontvangen, toe te spreken en het allerbeste te mogen wensen voor het nieuwe jaar.

Een bijzonder moment ligt vlak achter ons: de jaarwisseling, oud & nieuw. Bijzonder omdat oud en nieuw direct en onafscheidelijk elkaar raken als twee zijden van één medaille: het een bestaat niet zonder het ander en omgekeerd.

We kijken achterom en blikken vooruit. Papendrechters zijn niet geneigd veel achterom te kijken.

‘Wat oud is, is voorbij … wat heeft het voor nut om daar nog lang bij stil te staan?’ hoor ik zeggen.

We doen onze geschiedenis af als ‘niet zo bijzonder’; onze ‘monumenten’ lijken zich te beperken tot de kerkklok in de toren van de Grote Kerk, een terp aan de Seringenlaan en het doopvont in de katholieke kerk.

Ik ken de geluiden: ‘historisch stelt Papendrecht niet veel voor’.

Bovendien: ‘het is maar een forenzenplaats; het is er eigenlijk best saai’;

En verder: ‘je moet je als Papendrecht niet te veel illusies maken; het is er leuk wonen !’

‘het is geen dorp, het is geen stad’,  wat het wel is blijft in het midden.

Er wordt geroepen: ‘Papendrecht is klein’, ‘doe maar gewoon, dan vallen we niet op’.

Al deze geluiden zijn bekend. We zouden niet veel hebben om trots op te zijn !?

Is dat nu wel zo?

Of doen we onszelf te kort ? Wordt het niet eens tijd te laten zien wie en wat we zijn ? En als we daar niet goed mee uit de voeten kunnen, kunnen we meer ontlenen aan onze historie? Zijn er kenmerken die ons binden, die ons tot die unieke Papendrechtse gemeenschap maken  waar we trots op mogen – of eigenlijk móeten - zijn?

Ik denk van wel. Ik weet het zelfs wel zeker. Ook hier zijn oud en nieuw onafscheidelijk, beïnvloeden ze elkaar.

Hoe symbolisch ook, de geschiedenis van Papendrecht bestaat uit meer dan een klok, een terp en een doopvont. 

Wist u dat in het jaar 1415, 1415,  Walraven van Brederode, heer van Papendrecht, de spade in de dijk stak ?  Een symbolische handeling waarmee hij illustreerde dat hij afstand deed van zijn rechten als vrijheer van Papendrecht.

In dit moerasachtige gebied, waar het water telkens weer leek te winnen, waren de elementen sterk, soms te sterk. Het had zo maar een bekend Nederlands spreekwoord kunnen worden: “de spade in de dijk steken”.  

Deze handeling betekende overigens níet het einde van Papendrecht, want er kwamen andere stugge doorzetters die doorgingen met het versterken van de dijken en de strijd tegen het water. Zonder die taaie rakkers zouden wij hier vandaag niet staan.

Een deel van de identiteit van Papendrecht is terug te vinden in het verhaal van de dijk. Een verhaal van hardwerkende mensen, van karakters die met veel doorzettingsvermogen, creativiteit en samenwerking weten te overleven met wat de rivier biedt aan kansen en bedreigingen. Zij deden een moerasdelta uitgroeien tot een mooi en welvarend gebied. Waarbij de strijd met het water voortdurende aandacht en energie vraagt. De druk van die opgave was groot en verklaart mede waarom in vroeger dagen de vrijheren hun bezitting Papendrecht soms vrij snel overdroegen aan geïnteresseerde opvolgers.

Het ‘Handtvest van Papendrecht’ waarvan we een kleine impressie gegeven hebben op de uitnodigingskaart voor vanavond, helpt ons mede, ons verleden verder in te kleuren; vertelt ons over onze identiteit en helpt inspiratie op te doen om bestaande zaken opnieuw, anders of geheel nieuw vorm te geven. Oud en nieuw zijn onafscheidelijk van elkaar.

Afgelopen zomervakantie bezocht ik enkele steden aan de oostkust van de V.S. en kwam ik ter plekke in aanraking met ‘monumenten’ van de Amerikaanse geschiedenis. Het versterkte bij mij inzichten en ideeën over de combinatie van geschiedenis, identiteit, trots en inspiratie voor de toekomst, over het combineren van oud en nieuw.

Men koestert daar het verleden en houdt zodoende de idealen die van aanvang af inspireerden, samenhang gaven en eenheid bevorderden, levend. De geschiedenis daar kent uiteraard ook minder positieve hoofdstukken, zwarte bladzijden zelfs, maar ook momenten en verhalen die men gebruikt als bron van inspiratie om steeds opnieuw de draad weer op te pakken en verder te werken aan samenhang en een betere samenleving in de toekomst. Zo weet men oud en nieuw bij elkaar te brengen. In het voetspoor van zijn beroemde voorgangers, als Washington, Lincoln, Roosevelt en Kennedy opereert ook de nieuw gekozen president, die deze maand in het ambt treedt, in dat opzicht als geen ander.

De schaal en omstandigheden laten zich natuurlijk niet vergelijken.

De american dream:  “van straatjongen tot miljonair” zal waarschijnlijk niet snel vervangen worden door “van ertepeller tot …”   ja tot wat ?  Wat inspireert ons nu eigenlijk ? Toch heeft Papendrecht veel om trots op te zijn; voldoende om kracht en m.n. inspiratie uit te putten.

Ook hier ging in de loop van de geschiedenis niet alles van een leien dakje. Ook hier hebben kwaliteiten van vroeger hun waarde voor vandaag. Ik wil vanavond met u op zoek naar een aantal van die kwaliteiten…en …hoe wij deze nu kunnen benutten en wellicht versterken om samen te werken aan de toekomst.

Onze bekende ertenpellers waren m.i. niet alleen maar de arme sloebers die zich met moeite staande hielden. De kwaliteit die zij bezaten was het stugge doorzetten. Hetzelfde stugge doorzetten zie je in de strijd tegen het water. Het eindeloos gemodder om de voeten droog te houden. Komen kwaliteiten niet het sterkst naar voren als het eens wat tegen zit?

Juist door in extreem moeilijke omstandigheden het hoofd – letterlijk en figuurlijk - boven water te houden, heeft deze samenleving bewezen uit het goede hout gesneden te zijn en iets neergezet om trots op te zijn.

Datzelfde zie ik terug bij de leden van Excelsior, die afgelopen april, hoe moeilijk ook, doorgingen ook al was hun onderkomen en een deel van hun materialen of instrumenten verloren gegaan. Maar zij stonden niet alleen.

Misschien verklaart het verleden wel de grote inzet van vele Papendrechters, onder andere in het vrijwilligerswerk. Hier heerst een cultuur waarin mensen elkaar kennen, elkaar opzoeken, elkaar steunen, veel samen ondernemen. Bloeiende middelbare scholen, tal van verenigingen en organisaties en individuen zetten zich in om die waarden te behouden en uit te dragen. Daarom brachten we in de voorbereidingen om het Handtvest van Papendrecht toegankelijk te maken, verschillende partijen bij elkaar. Naast de Historische Vereniging West-Alblasserwaard en Stichting Dorpsbehoud zijn onder meer de archeologische vereniging, Erfgoedcentrum DiEP , maar ook de Lage Waard en het Willem de Zwijger College present. De laatste twee zijn natuurlijk bij uitstek instellingen die jong Papendrecht leren over geschiedenis, identiteit en de mogelijkheid je bijdrage te leveren aan de maatschappij. In eerste instantie bijvoorbeeld via een maatschappelijke stage, later als zelfstandig inwoner van onze gemeente of als zelfstandig ondernemer.

Zo weerspiegelt de groep die zich bezighoudt met het Handtvest de inzet om oud voor een nieuwe generatie relevant te maken. Ook Riek van Blokland-Visser levert hieraan ‘n bijdrage via haar krantenartikelen.

Op één november  j.l. , 01-11-2008, opende Hare Majesteit in Hilversum het Jaar van de Tradities, bedoeld om een jaar lang tradities, culturele bagage en daarmee identiteit èn (en dat kan ik niet voldoende benadrukken) het samen beleven daarvan centraal te stellen. Ik kom daar nog op terug.

Amper veertien dagen later vierde de Stichting Dorpsbehoud haar 25-jarig jubileum met circa negenhonderd mensen in een afgeladen Bethlehemkerk. Velen van ons waren daarbij.

Begonnen als een actiegroep, voornamelijk bestaande uit dames, werd zij gestimuleerd omdat zij zich niet altijd gehoord voelde.

Anno heden is de stichting een volwaardige en gewaardeerde gesprekspartner. Een ‘wakkere’ partner, een partner die begrijpt dat de wereld niet stilstaat, ontwikkelingen doorgaan, door moeten gaan, maar wel helpt ons bewust te zijn en te blijven van waardevolle historische ankerpunten in een zich verder ontwikkelende samenleving; elementen die bepalend zijn voor de eigen identiteit, uiterlijk en uitstraling van Papendrecht. Daarbij denk ik aan d’Oude School, de Veerdam, het voormalige gemeentehuis, nu in gebruik als notariskantoor, met nog altijd het wapen van Papendrecht in de glas-in-lood ramen èn met een karakteristieke tuin, ommuurd zelfs, ter kering van het water; ik denk aan de Grote Kerk en de fundamenten van het Huys te Papendrecht, waar verschillende heren van Papendrecht woonden en waar nu de Fruitheerlijkheid van de familie Korteland te vinden is. Daar gaat letterlijk de spade nog steeds de grond in, wat afgelopen jaar leidde tot een landelijke prijs in haar branche.

Zij is daarmee overigens zeker niet de enige, sterker nog, ik constateer een bovengemiddeld aantal ondernemers die hoge nominaties, zelfs prijzen in de wacht slepen ieder op eigen vakterrein of branche. Een waardering en stimulans voor ondernemer en personeel, maar ook voor Papendrecht. Er mogen wat mij betreft meer schijnwerpers gericht worden op deze prestaties; ongeacht of zij nu van lokale, regionale, nationale of internationale aard zijn. Veel bedrijven en ondernemingen zijn hier tot bloei gekomen. Velen laten zich t.o.v. de samenleving niet onbetuigd: steunen maatschappelijke initiatieven en mengen zich in de uitwisseling tussen verschillende groepen en geledingen. Kortom: leveren een maatschappelijke bijdrage. Zij geven vorm aan een andere kwaliteit die ik in onze gemeente waarneem en vanouds aanwezig acht: oog voor de omgeving, ondernemingszin en lef. Niet de spade in de dijk te steken, maar de durf om dingen aan te pakken, de schouders er onder te zetten, innovatief te zijn en goede, liefst de beste, prestaties neer te zetten; zich te onderscheiden. Als zij vervolgens op hun terrein scoren, mogen wij daar best met wat meer uitbundigheid maatschappelijk trots op zijn.

Datzelfde geldt t.a.v. van anderen en andere activiteiten.

In november vond ook de derde editie plaats van Make A Difference Day. Inmiddels, na een aanvankelijk voorzichtige try-out uitgegroeid tot een hartverwarmende manifestatie, waaraan zo’n 250 vrijwilligers, met steun van bedrijven en instellingen, deelnamen. Vanuit andere gemeenten, van collega’s, krijg ik de verbaasde vraag hoe ons dat lukt ? Mijn antwoord: dat is typisch Papendrecht !

Op tal van vlakken toont Papendrecht zich te onderscheiden, over kwaliteit te beschikken. Ik ben niet volledig in het beschrijven van de kwaliteiten, kan dat ook niet zijn. U kunt er zeker nog een paar aan toevoegen is het niet vanavond dan is het wel morgen of overmorgen, ik daag u daar toe uit. Kijk naar de dingen die u om zich heen ziet gebeuren en verwonder u over wat er tot stand gebracht wordt door individuen, bij verenigingen, in de wereld van sport en cultuur, bij de bedrijven, in de kerken en bij ons onderwijs. Wees daar trots op; help het verder.

Zo heb ik bewondering voor die lokale horeca ondernemer die het aandurft zijn nek uit te steken om in juni aanstaande een week lang een grote festiviteit naar het Vondelpark te halen, omdat hij zo vaak hoort dat zoiets in Papendrecht ontbreekt èn omdat dan ook van de gelegenheid gebruikt gemaakt kan worden om daarnaast, op niet commerciële basis, ook iets te organiseren voor jongeren en voor ouderen; een voorbeeld dat navolging verdient

Zo heb ik bewondering voor de dames Constantia en Boudihi, die constateerden dat er in één maand, de maand december, vanuit verschillende culturen of religies een drietal feesten plaats vinden; het Aurora feest van Curacao, het islamitische offerfeest en het kerstfeest, verbinding zochten en met ondersteuning vanuit verenigings-en bedrijfsleven aan de wieg stonden van het eerste Papendrechtse Wereldfeest.

Onze eigen werknemers, die bij dit soort initiatieven en activiteiten als MADD en Wereldfeest achter de schermen veel inzet en werk verzetten, laat ik graag delen in die waardering.

Zo heb ik bewondering voor de sportverenigingen die zich in navolging van het succes van de Special Olympics in het jubileumjaar 2005 bereid verklaard hebben dit jaar in mei opnieuw zo’n grote sportmanifestatie voor mensen met een verstandelijke beperking te helpen realiseren. Hun fantastische inzet stond garant voor het succes van vorige keer en betekent een regionale manifestatie in Papendrecht, voor een specifieke doelgroep, een manifestatie die hier in een Olympisch ritme van éénmaal in de vier jaar kan terugkeren. Zo vult Papendrecht de oproep van de initiatiefneemster tot de Special Olympics gedaan begin jaren zestig, de zus van president Kennedy, in.

Vorig jaar zei ik bij deze gelegenheid: ‘Als mensen staan we voor de uitdaging en opdracht ons te verbinden willen we niet in een zeker isolement komen, eigen welzijn of authentiek geluk in de weg staan. Dat vraagt om een bezinning op onze visie op onze omgeving, maar bovenal van de visie op onszelf. Kunnen we van exclusiviteit komen tot inclusiviteit, van fragmentatie of gescheidenheid naar verbinding in diversiteit?’

Ik constateer tot mijn genoegen dat een groeiend aantal organisaties, verenigingen, inwoners en ondernemers elkaar tijdens allerlei bijeenkomsten en evenementen in Papendrecht, weet te vinden; elkaar leren kennen, inspireren en samen op trekken; gezamenlijke initiatieven ontplooien. Ik heb daar veel waardering voor en wil dat graag verder aanmoedigen. Onze samenleving kan verder aan kracht winnen als het de verbindingen binnen en tussen de geledingen verder weet te verkennen en te versterken. Als u als Papendrechters in uw werkzaamheden, hetzij vrijwillig, hetzij beroepsmatig, de samenwerking zoekt  langs nieuwe wegen, dan ontstaan nieuwe, creatieve initiatieven die veel van waarde aan onze samenleving kunnen toevoegen. Ik daag u, zoals u hier als vertegenwoordigers van de Papendrechtse gemeenschap aanwezig bent, uit om deze kwaliteit te ontwikkelen

Aldoende werken we ook vandaag aan nieuwe bakens, met respect voor wat is, blijft en moet blijven; naast maar zeker niet in plaats van de bestaande. Wel voortbouwend op een fundament, een identiteit of zo u wilt een aantal basiskwaliteiten, die aanwezig zijn.

Met die kwaliteiten kunnen we verder bouwen aan Papendrecht. Want Papendrecht is niet af, zal ook nooit af zijn. Hoewel de groeimogelijkheden in fysieke zin soms bereikt lijken zijn, zullen we altijd zoeken naar manieren om ons verder te ontwikkelen, ook in sociale en kwalitatieve zin.

Het Jaar van de Tradities, waar we nog maar net aan begonnen zijn, is immers niet een zoektocht naar tradities zonder mensen, maar naar mensen met tradities, naar mensen die tradities willen delen. Tradities hebben te maken met identiteit en sociale cohesie.

Mijn oproep op zoek te gaan naar tradities en identiteit als bron van inspiratie, als fundament voor versterking van samenleving en samenhang is overigens niet een pleidooi tegen regionale samenwerking, in tegendeel: de regio is van ons, en daarbinnen zijn  we gelijkwaardig, maar moeten we ook onze bijdrage leveren door ons te durven onderscheiden. Alleen sterke gemeenten met een herkenbare en eigen identiteit kunnen een sterke regio vormen.  

Geachte aanwezigen, ik heb er alle vertrouwen in dat we hier in Papendrecht, geïnspireerd door wat eens was en nog is, de toekomst, het jaar 2009, zelfbewust als een uitdaging en als een kans tegemoet kunnen treden.

Voor dit moment wens ik u, mede namens mijn vrouw een goed, gezond en voorspoedig 2009  toe!