Zaterdag 9 mei om 16.00 uur werd in het museum van Stichting Dorpsbehoud Papendrecht aan de Veerdam 6 het vijfde deel van de reeks ‘Van heerlijkheid tot heden’ gepresenteerd. In dit deel staat de dijk centraal. Tegelijkertijd opent het museum de tentoonstelling ‘Leven en werken aan de dijk’.

Na de daverende uitgave van het vierde deel van de reeks ‘Van heerlijkheid tot heden’ over de beschietingen van Dordrecht uit Papendrecht door de Fransen in 1813, heeft deel vijf met de dijk een typisch Hollands en oer-Papendrechts verschijnsel tot onderwerp.

De geschiedenis van de dijk in Papendrecht gaat ruim duizend jaar terug. Toen werkten vroege bewoners van het gebied met schop en spade aan dijkjes en afwatering om het land langzamerhand bewoonbaar te maken. Doordat de dijk zich met gebeurtenissen en de loop van de rivier mee ontwikkelde, ontstond een unieke vorm met een eigen manier van leven en werken. Daarmee is het dijklint belangrijk voor de identiteit van Papendrecht. Zo zijn dijkwoningen allemaal verschillend en met een eigen karakter. Anders dan strak aangelegde straten, slingert het dijklint langs de rivier.

Vooral de laatste zestig jaar is de dijk ingrijpend veranderd en vanaf de jaren negentig van de vorige eeuw werd meer aandacht besteed aan het bijzondere karakter van de dijk en de gevarieerde bebouwing. In die periode groeide de gemeente flink en kreeg het oorspronkelijk dijkdorp ‘landinwaarts’ nieuwe woonwijken. Veel bedrijven verlieten hun pand aan de dijk en vestigden zich elders. De bedrijfspanden die ze achterlieten veranderden van functie of verdwenen. Deze en andere ontwikkelingen en de toekomst van de dijk staan centraal in dit vijfde deel van de reeks. De tentoonstelling bestaat onder meer uit overzichten van dijkvakken, foto’s van beroepen, personen, winkels, bedrijven, boeren en dijkverzwaring en een expositie van foto’s van Wim Schut over leven een werken langs de dijk anno 2015. Er wordt een dvd vertoond en er is een filmpje over vloedplanken met interviews met voorbijgangers  en bewoners.
 
In 2007 kocht de gemeente het handvest van Papendrecht, een bundeling van documenten uit 1563 dat de geschiedenis van Papendrecht nieuwe dimensies geeft. Het handvest vertelt onder meer over identiteit, regels, boetes en ambtsdragers. De aanschaf van het handvest was aanleiding voor de reeks ‘Van heerlijkheid tot heden’. Deze reeks belicht de geschiedenis van de periode dat Papendrecht een heerlijkheid was - de voorloper van de huidige gemeente - tot vandaag.

“ Dames en heren,

hartelijk welkom bij een middag die helemaal in het teken staat van Papendrecht. En waar kunnen we dan beter zijn dan in het museum van Stichting Dorpsbehoud Papendrecht. Ik dank het bestuur en de medewerkers van de stichting dan ook hartelijk voor de gastvrijheid.

U zult net als ik waarschijnlijk wel eens overdenken wat Papendrecht nu eigenlijk typisch tot Papendrecht maakt. Ik kom dan natuurlijk uit bij onze inwoners die de gemeente letterlijk gezicht geven. Ik denk ook aan zaken die in dit museum te vinden zijn en die hier gekoesterd worden. Zoals voorwerpen en foto’s die verbonden zijn aan de geschiedenis van Papendrecht.

Maar echt onderscheidend? Dat is de dijk. De afgelopen jaren heeft de gemeente gewerkt aan een visie om ook in de toekomst het karakter van de dijk te behouden en waar mogelijk te versterken. Daarom is dit een goed moment om in de reeks ‘Van heerlijkheid tot heden’ aandacht te besteden aan de dijk. Voor de stichting was de publicatie aanleiding om niet alleen mee te lezen en met foto’s, opmerkingen en suggesties bij te dragen aan het boekje, maar ook om mee te doen met een tentoonstelling over leven en werken rondom de dijk.  Ik ga straks zeker nog even kijken bij de foto’s en filmpjes waarop onder meer beroepen, inwoners, winkels, bedrijven, boeren en beelden van dijkverzwaring te zien zijn.

De geschiedenis van de dijk gaat ruim duizend jaar terug. Schop, spade en mankracht kwamen er aan te pas om dijkjes en afwatering aan te leggen en het land bewoonbaar te maken. De heer Cees van der Esch heeft met de Archeologische Werkgemeenschap Lek- en Merwestreek vele voorwerpen uit de grond gehaald die stammen uit die vroege tijd en waarvan we een (hele) kleine indruk krijgen in het boekje.

Verhogingen en woonheuvels werden langzamerhand met elkaar verbonden. Met de loop van de rivier ontwikkelde de dijk zich op natuurlijke wijze. Op en om de dijk ontstond een eigen manier van leven en werken en een gevarieerde vorm van bebouwing. Juist daarmee is het dijklint belangrijk voor de identiteit van Papendrecht.

Gelukkig zijn er altijd inwoners en organisaties geweest die dit unieke karakter hebben gewaardeerd en zich hebben ingezet voor behoud ervan. Natuurlijk denk ik daarbij niet in de laatste plaats aan Stichting Dorpsbehoud Papendrecht. Hoewel niet voorkomen is dat bebouwing verdween, spreek ik in het voorwoord - en ook hier - nog eens uit dat ik blij ben om die inspanningen. Want mede daardoor kunnen we nog steeds genieten van het eigene van onze dijk en weerspiegelen bijvoorbeeld doorkijkjes op landjes, moestuinen en boomgaarden een deel van de agrarische geschiedenis van Papendrecht.

Het besef dat we dit ook voor de toekomst willen behouden, was aanleiding voor de gemeente in de dijkvisie onder meer ideeën te schetsen om toekomstige dijkversterkingen samen te laten gaan met verdere versterking van de kwaliteit. Inwoners en Dorpsbehoud leverden hierbij onmisbare bijdragen. In het proces om te komen tot de dijkvisie speelde ook Danielle Wijnen een belangrijke rol. Danielle, je stelde jouw expertise in zeer ruime mate beschikbaar als co-auteur en droeg met teksten, beelden, ideeën en jouw zorgvuldigheid in belangrijke mate bij aan een vlotte productie van dit vijfde deel. Dank je wel daarvoor!

Dames en heren, ik wens u allemaal veel plezier met de resultaten van de inspanningen van de afgelopen periode. Het heeft geleid  tot een boekje en een tentoonstelling over een deel van Papendrecht waarop we met elkaar trots mogen zijn!”